اثر بنزیل‌آدنین و سالیسیلیک اسید بر پدیده شیشه‌ای شدن در کشت ساقه ریزازدیادی شده گیاه آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)

گیاه آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak. subsp. daenensis) یکی از گونه‌های اندمیک جنس آویشن در ایران است. این گونه مصارف زیادی در زمینه دارویی دارد. به‌نظر می‌رسد که استفاده از تکنیک کشت درون شیشه‌ای برای تکثیر آن مفید باشد. شرایط کشت درون شیشه‌ای، به‌دلیل ایجاد برش در بافت گیاهی و تغییر در میزان هورمون‌های گیاهی نسبت به شرایط طبیعی سبب ایجاد استرس خشکی یا پر آبی در بافت‌ها می‌شود که باتوجه به نوع محیط کشت، نوع آگار و مقدار آب محیط می‌تواند متفاوت باشد. شیشه‌ای شدن یکی از عمده‌ترین مشکلاتی است که در رشد درون شیشه‌ای دیده می‌شود و با ایجاد بدشکلی، مانع تکثیر گیاه می‌شود. در کشت جوانه آویشن دنایی شیشه‌ای شدن به مقدار زیادی دیده می‌شود. در این تحقیق، اثر بنزیل‌آدنین و سالیسیلیک‌اسید بر سندرم شیشه‌ای شدن جوانه‌ها سنجیده شد. به این منظور، بذرها در محیط موراشیک-اسکوگ (MS) با تیمارهای بنزیل‌آدنین (0.1mgl-1) کشت شدند. جوانه‌های رشد یافته در محیط بدون هورمون، به محیط مشابه انتقال یافت. همچنین جوانه‌های رشد یافته در محیط دارای بنزیل‌آدنین به محیط‌هایی با چهار تیمار هورمونی مختلف (بدون هورمون، دارای بنزیل‌آدنین به همراه سالیسیلیک اسید یا بدون سالیسیلیک‌اسید) منتقل شدند. به‌دنبال آن اثر تیمارهای مذکور بر پدیده شیشه‌ای شدن، ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که هورمون بنزیل‌آدنین به تنهایی، سبب ایجاد پدیده شیشه‌ای شدن در آویشن دنایی شد. بعد از انتقال ریزنمونه‌ها به محیط بدون بنزیل آدنین، بازگشتی نسبی به حالت نرمال دیده شد. حضور سالیسیلیک‌اسید باعث بهبود بازگشت به حالت نرمال می‌گردد. سالیسیلیک اسید باعث کاهش آب داخلی بافت و افزایش رنگدانه‌های فتوسنتزی می‌گردد. در نمونه تیمار شده با بنزیل‌آدنین، در حضور سالیسیلیک اسید بازگشتی به حالت نرمال دیده نشد.